زنان به عنوان پایه های اصلی خانواده و محور اساسی سلامت، رشد، پویایی و اعتلای خانواده و جامعه هستند. سلامت زنان یکی از شاخص های  توسعه یافتگی از منظر سازمان ملل است، چرا که آنان به دلیل شرایط فیزیولوژیک در ارتباط  با تولید مثل و عوارض ناشی از آن، درمعرض آسیب بیشتري هستند. لذا سلامت زنان در دوران بارداری و شیردهی اهمیت به مراتب بیشتری دارد.
بارداری و شیردهی حالت های فیزیولوژیکی هستند که متابولیسم مادر را تحت تاثیر قرار می دهند و در هر دو حالت ملاحظات خاصی جهت تطابق با شرایط جدید باید لحاظ شود. بارداری و شیردهی سلامت دهان و دندان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. تغییرات هورمونی و تغییر در عادات غذایی حالت تهوع و استفراغ همگی در تغییر شرایط محیط دهان در طول دوران بارداری و شیردهی موثر بوده و در نهایت منجر به افزایش ریسک پوسیدگی و مشکلات لثه در مادران  باردار و شیرده میشود.

بر اساس تحقیقات متعدد صورت گرفته بر روی زنان باردار ,تغییرات عادات غذایی در طول دوران بارداری و تغییرات هورمونی و   در کنارآن  افزایش حالت تهوع  و استفراغ می تواند ریسک بیماری های لثه و دندان را افزایش دهد. چنان که بسیاری از زنان از خراب شدن دندانها و لثه های خود  بعد از دوران بارداری و شیردهی شکایت دارند. لذا مراقبت های دندانی پیش از اقدام به بارداری هم زمان با تمام کنترل های پزشکی امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد. از جمله تغییرات دهانی شایع در خانم های باردار می توان به موارد زیر اشاره کرد

1.    بیماری های پریودنتال: التهاب در لثه و تحلیل لثه یکی از شایع ترین تظاهرات دهانی در خانم های باردار می باشد که از جمله علل ایجاد این شرایط می توان به تغییرات هورمونی بی توجهی به بهداشت دهان و تغییر در عادات غذایی نام برد

2.    بوی بد دهان : یکی از مشکلات آزار دهنده در خان های باردار بوی بد دهان می باشد . وجود جرم دندان و وجود دندان پوسیده و بی توجهی به بهداشت دهان می تواند از جمله عوامل این مشکل باشد

3.    تومور حاملگی: تغییرات هورمونال در خانم های باردار در کنار بهداشت دهانی ضعیف  علی الخصوص وجود جرم و یا ترمیم های نامناسب ریسک یروز تومور حاملگی در ناحیه ی لثه را افزایش می دهد. مطمئنا پیشگیری از بروز این شرایط با ویزیت به موقع دندانپزشک حاذق می تواند در کاهش این ریسک بسیار موثر باشد

4.    پوسیدگی دندان : خانم های باردار نسبت به سایر افراد هم سن و سال خود در ریسک پوسیدگی بیشتری قرار دارند. وجود تهوع های متعدد تغییر در عادت تغذیه ای و بی توجهی به بهداشت دندان ها از جمله مهمترین عوامل این افزایش ریسک می باشد.

پیشگیری بهتر از درمان

با توجه به این که ارائه خدمات دندانپزشکی در طول دوران بارداری همراه با حفظ ملاحظات خاص و به ندرت صورت میگیرد لذا تاکید به امر پیشگیری در این زمینه ضروری می باشد. بنابر این کلیه خانم هایی که قصد بارداری دارند باید حداقل یک ویزیت دندانپزشکی پیش از هرگونه اقدام به بارداری انجام دهند

اقدامات پیشگیرانه دندانپزشکی پیش از بارداری

1.    جرمگیری و برساژ در صورتی که بیماری لثه پیش از بارداری حتی به صورت ضعیف وجود داشته باشد در طول بارداری این مشکل تشدید شده و می تواند همراه با لقی دندان ها و یا حتی از دست رفتن آنها همراه شود علاوه بر این همان طور که گفته شد تغییرات هورمونی در خانم های باردار می تواند ریسک بروز تومور های حاملگی را افزایش دهد. یک درمان جرم گیری و برساژ ساده می تواند از بسیاری از این مشکلات پیشگیری کند

2.    درمان های دندانی: بسیاری از بانوان با مشکل درد دندان آبسه و یا عفونت دندان در طول دوران بارداری مواجه می شوند لذا درمان دندانهای پوسیده یکی از ضرورت های بسیار مهم پیش از اقدام به بارداری است.

مشکلات شایع در طول دوران بارداری و راهکار ها:

1.    لثه های ملتهب و خونریزی دهنده: التهاب در ناحیه لثه با ترشح فاکتور های متعدد می تواند منجر به تولد زودرس شود لذا درمان های جرم گیری و برساژ در تمامی طول دوران بارداری علاوه بر حفظ سلامت دهان و دندان می تواند به رشد و تکامل بهتر جنین نیز کمک کند
2.    درمان تومور حاملگی: در صورت بروز این مشکل در طول دوران بارداری می توان با یک جراحی کوچک تومور را خارج کرد البته معمولا سایز تومور بعد از زایمان کاهش می یابد لذا در صورتی که تومور با صحبت کردن و تغذیه مادر تداخلی نداشته باشد می توان جراحی را به بعد از زمان زایمان موکول کرد.
3.    دندان درد در دوران بارداری: درد دندان یکی از شدید ترین انواع دردی است که می تواند ایجد شود از این رو اختلال در تغذیه و خواب می تواند به عنوان یک استرس در رشد و تکامل جنین تاثیر گذار باشد درمان دندانپزشکی در طول دوران بارداری نیاز به مشاوره از پزشک زنان و حفظ ملاحظات خاص دندانپزشکی دارد با این وجود هیچ گونه منع مطلقی جهت ارائه خدمات اورژانسی دندانپزشکی برای خانم های باردار بر اساس تحقیقات وجود ندارد لذا در صورتی که ارزیابی های لازم پیش از درمان صورت گرفته و دندانپزشک تبحر لازم در این زمینه را داشته باشد درمان دندانپزشکی بلامانع است.