فارسی English
جستجو...

تخصص  "بیماریهای دهان"  شاخه تخصصی از رشته دندانپزشکی است که به تشخیص و درمان غیر جراحی بیماریهای ناحیه دهان ،  فک و صورت می‌پردازد.  این بیماریها ممکن است اختصاصا ویژه حفره دهان باشند و یا بعنوان بخشی از یک بیماری سیستمیک (لیکن پلان، پمفیگوس،  سندرم شوگرن، رایتر، کرون،  بهجت،  لوپوس، اسکلرودرمی،  نوالرژی تریژمینال، بیماری دست پا دهان ، بدخیمی ها و...) در ناحیه فک و دهان بصورت درد ، زخم، تغییر رنگ یا خشکی تظاهر یافته باشند.
این رشته حد واسط پزشکی و دندانپزشکی است لذا متخصصین این رشته را  "پزشک دهانOral medicine"  نامیدند.
از آن‌جایی که " دهان،آئینه بدن است"  و بسیاری از بیماریهای سیستمیک ممکن است با علائم اولیه دهانی ظاهر شوند، این متخصصین با آگاهی که از تظاهرات دهانی بیماری های سیستمیک دارند قادرند بعضا با تشخیص اولیه برخی از بیماری‌ها ، بیماران را به متخصصین پزشکی ارجاع دهند و همچنین در فرایند درمان ضایعات دهانی آنها کمک کنند.
 
زمینه فعالیتهای متخصص بیماری دهان بدین شرح است:
  • تشخیص ضایعات فک و دهان (تغییر رنگ ،  زخم ،  برجستگی ،  درد ، سوزش و خشکی دهان و...)
  • بیوپسی مخاط دهان در فرایند تشخیص (پمفیگوس ،  بدخیمی ، بیوپسی از غد بزاقی مینور لب در شوگرن و...)
  • تشخیص و درمان غیر جراحی اختلالات مفصل گیجگاهی فکی بواسطه شناخت از سیستم اکلوژن و ماضغه
  • تشخیص اختلالات غدد بزاقی (موکوسل و تومورهای دهان) و کنترل غیر جراحی آنها (خشکی دهان)
  • مشاوره قبل و حین و بعد درمان بیماران تحت رادیوتراپی و کموتراپی در راستای کنترل عوارض دهانی
  • مشاوره دندانپزشکی در بیماران با مشکلات پیچیده (پیوند اعضا،  دیالیز، دیابت،  فشار خون، بارداری و...)
  • مشاوره فقدان کانون عفونی ناحیه دهان دندان قبل از جراحی قلب، دیالیز، پیوند، تعویض مفصل و کموتراپی....
 
شایع ترین علل  ایجاد زخم‌های دهان چیست؟

شایع‌ترین علت زخم‌های دهانی، آسیب های فیزیکی است. گاز گرفتن گونه یا زبان و لب در هنگام غذا خوردن، تیزی یک دندان، فشار ناشی از مسواک زدن محکم و یا دندان‌های مصنوعی که در دهان لق هستند، می‌توانند بافت دهان را زخم کنند. این "زخم‌ها به زخم‌های ناشی از ضربه یا زخم های تروماتیک" معروف‌اند.
 عوامل دیگری نیز ممکن است در دهان زخم ایجاد کنند مثلا سوختگی ناشی از غذای داغ،، تبخال‌های دهانی (داخل دهان)، عکس‌العمل به بعضی داروها مثل داروهای شیمی درمانی ، دیابت و سرطان.. 

علامت آفت  دهانی چیست؟


آفت بیماری شایعی است که به صورت عود کننده در دهان ایجاد می‌شوند. آفْت، یک عفونت ویروسی نیست و قابلیت سرایت هم ندارد، اما عامل ژنتیک در بروز آن بسیار مؤثر است
اگر در دهان خود زخم‌های زیادی دارید که مرتبا خوب می‌شوند و دوباره عود می‌کنند، به "آفت" فکر کنید. حدود یک پنجم افراد بالغ به آفت دچار می‌شوند. زبان، کف دهان و لثه‌ها ممکن است دچار آفت شود. زخم‌های آفتی معمولا دایره‌ای شکل هستند که کف آنها سفید رنگ و لبه زخم نامنظم است. ممکن است چند آفت در کنار هم قرار بگیرند و به صورت خوشه‌ای دیده شوند. آفت‌های کوچک معمولا در سه تا شش روز برطرف می‌شوند، اما آفت‌های بزرگ ممکن است حتی تا چندین هفته در دهان باقی بمانند. اگر آفتی در کنار لوزه‌ها و حلق قرار بگیرد، خوردن و بلعیدن را بسیار مشکل و دردناک می‌کند. دلیل خاصی برای ایجاد آفت، یافته نشده است، اما تغییرات هورمونی و استرس ممکن است زمینه را برای ایجاد آفت فراهم کنند.

زخم‌های دهانی چگونه درمان می‌شوند؟

برای درمان یک زخم دهانی باید علت آن را بدانیم. بعضی وقت‌ها درمان بسیار ساده و در حد رفع تیزی یک دندان یا پرکردگی و یا ترمیم دندان مصنوعی است، اما اگر علت زخم‌ها شناخته شده نباشد، درمان آن نیز مشکل‌تر خواهد شد. مثلا آفت درمان‌پذیر نیست، اما برای کم کردن سوزش آن می‌توان از دهان شویه‌ها و پمادهای بی‌حس کننده یا سایر داروهای اختصاصی استفاده کرد.
برخی مواقع علت آفت وجود بیماریهای زمینه ایی مانند کم خونی فقر آهن یا کمبود ویتامین B12 و یا کمبود عناصری مانند روی می باشد.
برخی اختلالات گوارشی مانند بیماری سلیاک هم می تواند باعث بروز آفت شود.در این موارد جهت برطرف شدن آفت های دهانی درمان اختلالات زمینه ایی ضروری است.

مدتی است که در دهانم زخم وجود دارد. چه باید بکنم؟

اگر زخمی بیش از دو هفته در دهان بماند و بهبود پیدا نکند حتما باید درباره آن با دندانپزشک متخصص بیماریهای دهان مشورت کنید. دندانپزشک ممکن است راه‌هایی را برای درمان آن پیشنهاد کند و در صورتی که زخم خوب نشد به اقدامات احتیاطی بیشتری مثل انجام بیوپسی نیاز است. زخم‌هایی را که بیش از دو تا سه هفته در دهان شما وجود دارند و خوب نشد‌ه‌اند، سرسری نگیرید. ممکن است عوامل مختلفی در ایجاد آن موثر باشد که یکی از آنها سرطان‌ دهان است. بنابراین حتما جریان را پیگیری کنید. بسیاری از زخم‌های عود کننده دهان نیز ممکن است نشانگر مشکلات عمومی بدن مثل بیماری‌های خاص و یا کمبود ویتامین‌ها باشند. کم‌خونی‌ها و مشکلات گوارشی هم ممکن است علت ایجاد زخم‌های دهانی باشند.

آیا سرطان می‌تواند در دهان زخم ایجاد کند؟

معمولا سرطان‌های دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر می‌شوند. البته ضایعه‌های دیگری مثل لکه‌های پایدار قرمز، سفید و یا مخلوطی از این ها و یا برجستگی‌ها و .... هم ممکن است به عنوان ضایعه‌های پیش سرطانی مطرح شوند. اما زخم‌های دهانی از شایع‌ترین علایم اولیه سرطان دهان هستند. البته نگران نشوید و هر زخمی را در دهانتان به عنوان عامل ابتلا به سرطان ندانید.

دقت کنید اگر زخمی بدون وجود علتی آشکار (مثل یک دندان یا پرکردگی تیز یا...) مدت طولانی در دهان باقی بماند، ممکن است شروعی برای سرطان دهان باشد. این زخم‌ها هر چه زودتر درمان شوند، احتمال تبدیل آنها به سرطان کمتر می‌شود. پس لطفا در مورد آنها با دندانپزشک خودتان مشورت کنید. 
زخم‌های پیش سرطانی معمولا روی سطوح مختلف زبان مثل سطح پشتی، کناری یا زیرین اتفاق می‌افتند، اما ممکن است که زخم‌های پیش سرطانی در مناطق دیگر دهان هم یافت ‌شوند. سیگار کشیدن و مصرف الکل زمینه‌ را برای ابتلا به سرطان دهان فراهم می‌کند. کسانی که هم سیگار و هم الکل را به مقدار زیاد مصرف می‌کنند، استعداد بسیار زیادی برای ابتلا به سرطان دهان دارند.

چگونه می‌توانیم یک زخم‌ ناشی از ضربه را بشناسیم؟

زخم‌های ناشی از ضربه معمولا در کنار یا نزدیکی عامل ایجاد کننده ضربه دیده می‌شوند و تا وقتی که عامل ایجاد کننده زخم از بین نرود، زخم در سر جای خود باقی می‌ماند.

روشهای جلوگیری از ایجاد زخم در دهان :

*‌ حداقل  روزی دو بار دندان‌هایتان را مسواک بزنید.

* مرتب نخ دندان بکشید.

* مرتب به دندانپزشکی بروید.

* به آرامی مسواک بزنید و مراقب باشید مسواک دهان شما را زخم نکند.

* رژیم غذایی خود را در حالت تعادل نگه دارید. از غذاهای پر از ویتامین، میوه‌ها و سبزی‌های تازه و نان‌های سبوس‌دار و گوشت و شیر به مقدار کافی استفاده کنید.

* از خوردن غذاهای داغ و  بسیار تند، ادویه‌دار و بسیار ترش پرهیز کنید.

* وضعیت سلامت عمومی بدن خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که به بیماری‌هایی مثل دیابت یا التهاب رود‌ه‌ها دچار نیستید، چون این بیماری‌ها زمینه را برای ایجاد زخم‌های دهانی فراهم می‌کنند.

* اگر پُرکردگی نامناسب یا دندان مصنوعی نامناسبی در دهان دارید که مرتب دهان شما را زخم می‌کند، برای ترمیم هر چه سریع‌تر آن اقدام کنید. مزمن شدن زخم‌های دهانی خطرناک است.